Czy wiesz, że?

"Zapobieganie otępieniom jest coraz powszechniej stosowaną strategią radzenia sobie z tym problemem. Badacze poszukują kolejnych środków prewencji i sprawdzają zarówno dobrze znane metody, jak i rozmaite substancje – także kawę i składniki kawy, głównie kofeinę. Ponieważ prawdopodobnie redukuje ona występowanie schorzeń będących czynnikami ryzyka otępień, rola kawy w zapobieganiu chorobom neurozwyrodnieniowym nabiera coraz większego znaczenia" - podaje dr Anna Barczak.

Badania wskazują, że regularne spożywanie kawy przez całe życie może chronić przed pogorszeniem funkcji poznawczych i chorobami neurodegeneracyjnymi.

Badania wskazują, że spożycie kawy wiąże się z mniejszym ryzykiem zespołu metabolicznego.

Dlaczego warto pić kawę i czy dodawanie mleka ma znaczenie dla jej wartości? - Najnowsze metaanalizy wskazują, że kawa spowalnia degradację funkcji poznawczych, choć sama jako taka lekiem na otępienie nie jest - mówi dr Anna Barczak z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej w Warszawie w rozmowie z Termedia.

Kawa. Większość z nas pije ją codziennie - nic więc dziwnego, że należy też do najintensywniej badanych składników naszej diety, a jej wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie jest przedmiotem dyskusji ekspertów z różnych dziedzin nauki. Okazuje się, że regularne picie umiarkowanej ilości kawy chroni nas przed związanymi z wiekiem zaburzeniami zdolności poznawczych, zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu poważnych chorób związanych z niedokrwieniem serca, czy cukrzycą typu 2, poprawia naszą koncentrację i sprawność fizyczną, pomaga zachować równowagę płynów, a nawet - w niektórych przypadkach - może nawet ochraniać nasz organizm przed wystąpieniem choroby nowotworowej. W 2016 roku kawa została uznana za jeden ze składników zalecanej piramidy żywieniowej. Co dokładnie wpłynęło na taką decyzję?

Jest coraz więcej badań dowodzących, że kawa działa pozytywnie na mózg. Zwiększa naszą czujność i koncentrację, poprawia nastrój, może nawet ograniczać depresję. Z drugiej jednak strony „mała czarna” może zaburzyć sen u wrażliwych osób, a także spotęgować stany lękowe. W programie „Oblicza Medycyny” o właściwościach kawy mówi dr n med. Sławomir Murawiec, specjalista psychiatrii, ekspert programu „Kawa i zdrowie”.

Badania sugerują, że spożywanie kawy wiąże się z niższym o około 25% ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2.

Badania sugerują, że spożywanie umiarkowanej ilości kawy, zdefiniowanej jako 3–5 filiżanek dziennie, jest związane z redukcją ryzyka chorób sercowo‑naczyniowych o 15%.

Choroba Parkinsona postępuje powoli, latami. Chory staje się w tym czasie coraz mniej samodzielny – trudnością jest dla niego spożywanie posiłków, ubieranie się czy pokonywanie krótkich dystansów. Ciężar opieki przenosi się na barki rodziny i najbliższych, którzy nierzadko muszą całkiem zrezygnować z pracy zawodowej. Polskie Towarzystwo Neurologiczne podkreśla, że od strony medycznej sytuacja pacjentów chorych na chorobę Parkinsona jest dobra, jednak brakuje skoordynowania opieki – dlatego postuluje utworzenie specjalnych ośrodków, które zajęłyby się kompleksową terapią i rehabilitacją.

Wywiad z prof. dr. hab. Mirosławem Jaroszem, dyrektorem Instytutu Żywności i Żywienia.

Dr hab. n. o zdr. Regina Wierzejska, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.

Kofeina, z powodu jej wpływu na wydolność organizmu wzbudza duże zainteresowanie osób aktywnych fizycznie. W świetle stanowiska Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego stosowanie tej substancji w dawce 3-6 mg/kg masy ciała, na godzinę przed wysiłkiem pozytywnie wpływa na wytrzymałość, a Australijski Instytut Sportu uważa, że dowody naukowe na takie działanie kofeiny są przekonywujące. 

Dr hab. n. o zdr. Regina Wierzejska, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.

Badania naukowe z ostatnich 10 lat są podstawą do zmiany dotychczasowych poglądów, o zagrożeniach, wynikających z picia kawy. Zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy jednym z najbardziej istotnych od dawna zagadnień jest jej wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Współczesne badania epidemiologiczne wskazują, że nawyk picia kawy nie pociąga za sobą negatywnych skutków kardiologicznych, a może nawet przynosić korzyści. 

Dr hab. n. o zdr. Regina Wierzejska, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.

Od kliku lat w piśmiennictwie światowym nie tylko zanikają tytuły „Czy kawa szkodzi?”, ale intensywnie przybywa publikacji, o takich nagłówkach, jak: „Kawa dla ochrony serca i długowieczności”, „Kawa to więcej, niż zwykły gorący napój”.

Dr Géraldine Coppin, Uniwersytet Genewski & Szwajcarskie Centrum Badań nad Emocjami, Szwajcaria.

Wstęp 

Choć w wielu badaniach przyjrzano się wpływowi spożywania kawy na fizjologię człowieka, tylko w kilku wzięto pod uwagę możliwe powiązania pomiędzy spożywaniem kawy, nastrojem i emocjami. W najnowszych badaniach w tym zakresie dokonano interesujących odkryć nie tylko w przypadku zdrowej populacji, ale także u badanych cierpiących na depresję – niektóre przykłady opisano poniżej. Na początku tego roku zostałam zaproszona do wzięcia udziału w obradach Instytutu Informacji Naukowej dot. Kawy (ISIC) w sprawie badań związanych z kawą, nastrojem i emocjami. Poniżej streściłam najistotniejsze aspekty tej dyskusji.

Karen Ritchie, BSc, MPsych, PhD
Kierownik Studiów, Francuski Narodowy Instytut Zdrowia i Badań Medycznych
Profesor honorowy wydziału Zdrowia Publicznego, Imperial College, Londyn

Około 26 milionów ludzi na świecie cierpi na chorobę Alzheimera, co czyni ją najbardziej rozpowszechnioną formą demencji¹. Możliwość wystąpienia choroby Alzheimera drastycznie wzrasta wraz z wiekiem, a około 20% populacji europejskiej będzie miała 65 lat i więcej w 2025 roku². Dane te pokazują, jak pilnym jest znalezienie sposobów na załagodzenie objawów i, ostatecznie, wyleczenie tej choroby. Jednym z głównych problemów współczesnej nauki jest fakt, iż istnieje wiele rodzajów zaburzeń zdolności poznawczych, których wciąż nie możemy opisać; w tym demencja i, przede wszystkim, choroba Alzheimera. To właśnie w takich przypadkach na scenę wychodzą epidemiolodzy. Jedną z możliwości jest porównanie populacji zdrowej i chorej w celu zidentyfikowania genetycznych, biologicznych i środowiskowych czynników ryzyka, zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń zdolności poznawczych. W ciągu ostatnich 20 lat zidentyfikowano wiele czynników, które mogą opóźnić pojawienie się choroby – obecnie bada się, czy mogą one zostać użyte w celu zapobiegania takim chorobom. W naszym centrum badawczym w Montpellier, bazując na badaniu obejmującym dużą liczbę uczestników, udało nam się zidentyfikować najistotniejsze, zmienne czynniki, które są powiązane z rozwinięciem się demencji. Niektóre z nich się wyróżniają – szczególnie cukrzyca, depresja, dieta, udary oraz ApoE4, która jest głównym czynnikiem genetycznym. Dieta jest kluczowa i choć jest ona różna w różnych częściach świata, jej międzynarodowym wspólnym elementem często jest spożywanie kawy.

Dr Duane Mellor, asystent na wydziale Dietetyki Uniwersytetu Nottingham w Zjednoczonym Królestwie oraz Przewodniczący Europejskiej Sieci Dietetyków ds. Cukrzycy w obrębie Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Dietetyków (EFAD).

Rozpowszechnienie cukrzycy typu 2 w Europie

Jak pokreślono w najnowszych badaniach Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF), w Europie około 60 milionów ludzi boryka się z cukrzycą, z czego 23.5 milionów to przypadki niezdiagnozowane¹. W 2015 roku odnotowano 627,000 zgonów powiązanych z cukrzycą u osób w wieku 20-79 lat¹. Cukrzyca typu 2 staje się coraz bardziej powszechna i jest związana ze stylem życia, a szczególnie z niezdrową dietą oraz zwiększoną ilością okresów braku aktywności fizycznej, wpływających na zwiększoną liczbę przypadków otyłości. Mając na uwadze te informacje, istotnym jest potwierdzenie, że różne zachowania i pewne wybory mogą pomóc zredukować ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, szczególnie te związane z dietą, którą, przynajmniej w teorii, można względnie łatwo zmienić.

Profesor Chris Seal, profesor technologii żywności i żywienia człowieka, przewodniczący zarządu studiów, Technologia Żywności i Żywienia Człowieka na Uniwersytecie Newcastle, Zjednoczone Królestwo.

Badanie konsumenckie na ponad 4000 ludzi w 10 krajach europejskich przeprowadzone przez Instytut Informacji Naukowej dot. Kawy (ISIC) w celu zrozumienia przekonań, zachowań i wiedzy o kawie oraz zdrowej diecie w Europie sugeruje, że konsumenci nie są przekonani co do potencjalnego pozytywnego wpływu kawy na zdrowie, a informacje z zakresu zdrowej diety nie zawsze są prawidłowo odbierane.

Dr Renata Riha, Konsultant ds. snu i pulmonologii w Royal Infirmary, Edynburg oraz honorowy wykładowca na Uniwersytecie Edynburskim, Zjednoczone Królestwo.

Kawa jest związkiem złożonym i prawdopodobnie jednym z najczęściej badanych składników diety. Zawiera ponad 1000 składników, z czego najbardziej znana jest kofeina. Spożywanie kawy jest zjawiskiem silnie psychologicznym i jest ono często głęboko zakorzenione w codziennym rytuale dnia, a szczególnie poranka, wielu ludzi. W trakcie dyskusji przeprowadzonej na sympozjum dotyczącym kwestii kawy i snu, skupiliśmy się na zależnościach pomiędzy kofeiną, kawą i snem, posiłkując się najnowszymi badaniami naukowymi.

Profesor Athanase Benetos, dyrektor naukowy, Towarzystwo Geriatryczne Unii Europejskiej (EUGMS), Francja.

Demografia Europy się zmienia: populacja osób starszych się zwiększa. W raporcie ONZ „Starzenie się populacji światowej” podkreślono, że w 2015 roku było 176.5 miliona osób w wieku 60 lat oraz powyżej i szacuje się, że liczba ta wzrośnie do 217.2 milionów w 2031 roku. Szerzenie informacji o czynnikach diety i stylu życia, które mogą ograniczyć związane z wiekiem obniżenie zdolności poznawczych, pomogłoby zatem polepszyć jakość życia w świetle takich zmian demograficznych.