Kawa może wspierać osoby starsze w utrzymaniu zdolności poznawczych. Artykuł prof. Athanase Benetosa

Profesor Athanase Benetos, dyrektor naukowy, Towarzystwo Geriatryczne Unii Europejskiej (EUGMS), Francja.

Demografia Europy się zmienia: populacja osób starszych się zwiększa. W raporcie ONZ „Starzenie się populacji światowej” podkreślono, że w 2015 roku było 176.5 miliona osób w wieku 60 lat oraz powyżej i szacuje się, że liczba ta wzrośnie do 217.2 milionów w 2031 roku. Szerzenie informacji o czynnikach diety i stylu życia, które mogą ograniczyć związane z wiekiem obniżenie zdolności poznawczych, pomogłoby zatem polepszyć jakość życia w świetle takich zmian demograficznych.

Towarzystwo Geriatryczne Unii Europejskiej (EUGMS) ma na celu rozwój geriatrii jako niezależnej specjalizacji lekarskiej we wszystkich krajach członkowskich UE oraz w Szwajcarii, co wesprze opiekę nad osobami starszymi z różnymi typami chorób związanych z ich wiekiem. W 2016 roku z przyjemnością powitałem Instytut Informacji Naukowej dot. Kawy (ISIC) na kongresie w Lizbonie (Portugalia), w którym wziąłem udział jako prowadzący obrad na sympozjum dotyczącym „żywienia, kawy i związanych z wiekiem zaburzeń zdolności poznawczych”.

Na kongresie pojawili się specjaliści i pracownicy systemu ochrony zdrowia - w tym lekarze ogólni, neurolodzy, pielęgniarki, naukowcy i dietetycy - w celu omówienia współczesnych trendów i coraz popularniejszych tematów związanych z geriatrią. Największym zainteresowaniem naszych gości podczas sympozjum cieszyło się badanie dotyczące związku pomiędzy spożywaniem kawy a starzeniem się.

Zaprezentowane na sympozjum badanie, opisane szczegółowo w raporcie, sugeruje, że regularne, umiarkowane i długotrwałe spożywanie kawy/kofeiny może spowolnić pojawienie się fizjologicznych zaburzeń związanych ze zdolnościami poznawczymi oraz zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera oraz Parkinsona.

Dyskusję prowadziło trzech wybitnych specjalistów:

• Profesor Lisette de Groot, profesor żywienia i procesów starzenia, Wydział Żywności Człowieka na Uniwersytecie Wageningen (Holandia);
• Profesor Rodrigo A. Cunha, profesor wykładający na Wydziale Medycyny Uniwersytetu Coimbra oraz główny badacz w Centrum Neurobiologii i Biologii Komórkowej Uniwersytetu Coimbra (CNC) (Portugalia);
• Dr Elisabet Rothenberg, profesor nadzwyczajny ds. żywienia na Uniwersytecie Kristianstad (Szwecja).

Professor de Groot rozpoczęła sympozjum mówiąc o „roli żywienia w procesach poznawczych w okresie starzenia”, podkreślając, że spożywanie składników diety takich jak kwasy tłuszczowe omega 3, witaminy B oraz składniki odżywcze działające w roli przeciwutleniaczy jest powiązane z polepszeniem zdolności poznawczych u starszych osób. Zwyczaje żywieniowe wywodzące się z rejonu Morza Śródziemnego zapewniają prawidłową ilość tych składników i przyczyniają się do utrzymywania zdrowia w okresie starzenia, np. polepszają zdolności poznawcze i zdrowie układu sercowo-naczyniowego.

Profesor Cunha skupił się na współczesnych badaniach i potencjalnych mechanizmach łączących kawę, kofeinę i zaburzenia zdolności poznawczych, opisując niedawno przeprowadzoną metaanalizę, która wskazała na zależność w kształcie litery U, z najbardziej korzystnym wpływem kawy przy spożywaniu 3-5 filiżanek kawy dziennie. Choć nie rozumiemy do końca mechanizmów kryjących się za wyżej opisaną zależnością pomiędzy kawą i związanymi z wiekiem zaburzeniami zdolności poznawczych, zasługę przypisuje się kofeinie, gdyż takie efekty zaobserwowano tylko przy użyciu kawy zawierającej kofeinę.

Biorąc pod uwagę „porady zdrowotne dla pacjentów przychodni”, Dr Elisabet Rothenberg przyznała, że zalecane przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności spożywanie do 400 mg kofeiny dziennie (odpowiednik do 5 filiżanek kawy) nie przyczynia się do powstawania problemów zdrowotnych u dorosłych, a kawa może wpływać pozytywnie na gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu oraz stymulować interakcje społeczne u osób starszych.

Starzenie się w dobrym zdrowiu może pomóc utrzymać dobrą jakość życia u osób starszych i ograniczyć ilość problemów finansowych wynikających z przechodzenia choroby. Utrzymywanie zdolności poznawczych jest kluczowym elementem zdrowego starzenia się. Zasugerowany wcześniej związek pomiędzy kawą i zmniejszonym ryzykiem pojawienia się związanych z wiekiem zaburzeń zdolności poznawczych z pewnością będzie przedmiotem zainteresowania wśród osób zajmujących się geriatrią oraz doradzającym pacjentom, którzy chcieliby starzeć się w dobrym zdrowiu.