Spożywanie kawy a kamica żółciowa

W czterech prospektywnych badaniach kohortowych przeanalizowano możliwe powiązania pomiędzy spożywaniem kawy i zachorowaniem na choroby pęcherzyka żółciowego (lub objawową kamicę żółciową).

• We włoskim badaniu⁴, obejmującym 1962 badanych i 104 nowe przypadki wystąpienia chorób pęcherzyka żółciowego (diagnozowanych poprzez badanie ultrasonograficzne lub RTG) stwierdzono odwrotnie proporcjonalną zależność pomiędzy spożywaniem kawy i ryzykiem wystąpienia choroby pęcherzyka żółciowego.
• W Badaniu Następczym Personelu Służby Zdrowia (ang. HPFS)⁵, obejmującym 46,008 badanych mężczyzn i 1,081 osób cierpiących na chorobę pęcherzyka żółciowego (także zdiagnozowaną poprzez badania ultrasonograficzne lub RTG), stwierdzono względne ryzyko 0.6 u mężczyzn, którzy spożywali 2-3 filiżanki kawy dziennie i ryzyko względne 0.55 u osób, które piły 4 lub więcej filiżanek dziennie. Innymi słowy, u mężczyzn pijących 2-3 filiżanki kawy dziennie ryzyko wystąpienia objawowej kamicy żółciowej było mniejsze o 40%, a u osób pijących 4 lub więcej filiżanek o 45% mniejsze, w porównaniu do osób niepijących kawy. Autorzy badania podsumowali, że „w tej kohorcie mężczyzn mieszkających w Stanach Zjednoczonych, spożycie kawy miało działanie ochronne przeciw objawowej kamicy żółciowej”.
• W Badaniu Zdrowia Pielęgniarek (ang. NHS)⁶, obejmującym 89,898 kobiet i 7,811 osób po cholecystektomii (zabiegu chirurgicznym polegającym na usunięciu pęcherzyka żółciowego), odnotowano ryzyko względne 0.91 u kobiet pijących jedną filiżankę kawy dziennie, ryzyko względne 0.78 u kobiet pijących 2-3 filiżanki dziennie i ryzyko względne 0.72 u kobiet pijących cztery lub więcej filiżanek dziennie. Innymi słowy, u kobiet pijących 1 filiżankę kawy dziennie ryzyko spadało o 9%, u kobiet pijących 2-3 filiżanki o 22%, a u kobiet pijących 4 lub więcej o 28%, w porównaniu do osób niepijących kawy. Autorzy tego badania podsumowali, że „dane te sugerują, że spożywanie kawy zawierającej kofeinę może odgrywać ważną rolę w zapobieganiu wystąpienia objawowej kamicy żółciowej u kobiet”.
• W amerykańskim badaniu⁷ obejmującym 16,785 mężczyzn i 685 niedawno zdiagnozowanych osób, użyto kryterium „samooceny i diagnozy lekarza”. Co więcej, w badaniu tym kawa nie pojawiała się we wszystkich ankietach związanych z żywieniem, a gdy się pojawiała, badani odpowiadali tylko na pytania „tak/nie”, tj. nie zmierzono ilości spożywanej kawy. Było to jedyne z czterech prospektywnych badań kohortowych, w którym nie zaobserwowano zależności pomiędzy spożywaniem kawy i występowaniem kamieni żółciowych.

Zarówno w Badaniu Następczym Personelu Służby Zdrowia, jak i Badaniu Zdrowia Pielęgniarek, zaobserwowano odwrotnie proporcjonalną zależność pomiędzy spożywaniem kawy i chorobami pęcherzyka żółciowego, ale nie stwierdzono żadnej statystycznie istotnej zależności w przypadku kawy bezkofeinowej.

Z kolei we włoskim badaniu kliniczno-kontrolnym⁸, w którym udział wzięło 195 niedawno zdiagnozowanych osób wymagających operacji i 1122 osób znajdujących się w szpitalu i stanowiących grupę kontrolną, nie stwierdzono żadnej zależności dla spożycia kawy⁸.

W podobny sposób przeprowadzono badanie⁹ przekrojowe w Stanach Zjednoczonych, w którym zbadano 13,938 osób na częstotliwość występowania kamicy żółciowej, stosując badanie ultrasonograficzne lub zbierając dane z cholecystektomii. Oceniono ogólną liczbę zachorowań na kamicę żółciową, zarówno wcześniej niezdiagnozowaną (~bezobjawową) i wcześniej zdiagnozowaną (~objawową). Nie znaleziono żadnych powiązań pomiędzy spożywaniem kawy i chorobami pęcherzyka żółciowego zarówno dla całkowitej liczby zachorowań, jak i dla niezdiagnozowanych przypadków choroby pęcherzyka żółciowego zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Stwierdzono za to zależność odwrotnie proporcjonalną pomiędzy spożywaniem kawy i wcześniej zdiagnozowaną (~objawową) chorobą pęcherzyka żółciowego, ale tylko u kobiet. Autorzy badania podsumowali: „Odkrycia te nie stanowią dowodów na ochronne działanie kawy przeciwko chorobie pęcherzyka żółciowego ogółem, jednakże kawa może zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawowej kamicy żółciowej u kobiet”.

Ogółem, biorąc pod uwagę względne mocne i słabe strony przeanalizowanych badań, wyniki* wskazują na ujemną zależność pomiędzy spożywaniem kawy i ryzykiem wystąpienia objawowej kamicy żółciowej. Spożywanie kawy może mieć działanie ochronne.

*Od 2002 roku przeprowadzono bardzo niewiele odpowiednich i istotnych badań epidemiologicznych na ludziach, które analizowałyby rolę odgrywaną przez kawę w występowaniu i przebiegu kamicy żółciowej.