Spożycie kawy a nowotwór pęcherza moczowego, nerki i prostaty

Kawa a nowotwór pęcherza moczowego

Początkowe, nieliczne badania wskazywały na istnienie potencjalnego związku pomiędzy kawą i nowotworem pęcherza moczowego. Najnowsze badania natomiast dostarczyły wystarczających dowodów dla IARC aby stwierdzić, że zebrane dotychczas dane są niewystarczające, aby potwierdzić taką zależność. Podkreślono także, że palenie papierosów może być czynnikiem zakłócającym w niektórych badaniach.

• W 1991 roku Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem (ang. IARC) uznała na podstawie dostępnych wówczas ograniczonych dowodów, że picie kofeiny mogło mieć działanie rakotwórcze dla ludzkiego pęcherza moczowego. Kawa została wówczas wpisana do Grupy 2B (substancje potencjalnie rakotwórcze dla ludzi)⁴.
• Wyniki siedmiu metaanaliz, w których zbadano powiązania między spożyciem kawy i ryzykiem zachorowania na nowotwór pęcherza moczowego, były bardzo zróżnicowane^55-61. Wyciągnięcie solidnych wniosków dot. związku pomiędzy spożyciem kofeiny i ryzykiem zachorowania na nowotwór pęcherza moczowego na podstawie dostępnych badań jest trudne.
• W niektórych badaniach zasugerowano, że istnieje zależność pomiędzy spożyciem kawy i zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór pęcherza moczowego^55,61. Jednym z takich badań była metaanaliza przeprowadzona w 2001 roku, w której zasugerowano, że spożycie kawy zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór moczowodu o 20%⁵⁶. Inne analizy nie dostarczyły natomiast żadnych przekonujących dowodów potwierdzających taką zależność^57-61. W badaniu przeprowadzonym w 2016 roku, w którym udział wzięło 73,346 Japończyków, spośród których u 274 osób zdiagnozowano nowotwór pęcherza moczowego, stwierdzono, że dostępne dane wskazują na znaczną zależność odwrotną pomiędzy spożyciem kawy i nowotworem pęcherza moczowego⁶².
• Jak dotąd zidentyfikowano pewną liczbę czynników zakłócających, w tym palenie papierosów, płeć męską i pochodzenie azjatyckie. Trzy metaanalizy wskazały, że w porównaniu do palaczy, osoby niepalące zdają się być w grupie nieznacznie większego ryzyka zachorowania na nowotwór pęcherza moczowego^55,60,61, podczas gdy przeprowadzone w 2016 roku w Japonii badanie wykazało odwrotną zależność pomiędzy spożywaniem kawy i ryzykiem zachorowania na nowotwór pęcherza, nawet gdy badanych podzielono na grupy palaczy i osób niepalących⁶². Inne dane sugerują, że spożycie kawy prowadzi do zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwór pęcherza u osób pochodzenia azjatyckiego⁶⁰. W niektórych badaniach stwierdzono także zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór pęcherza moczowego u mężczyzn pijących kawę^61,63. Należy przeprowadzić dalsze badania w celu zrozumienia szczegółów tych zależności.
• Dane dotyczące zależności dawka-odpowiedź pomiędzy spożyciem kawy i nowotworem pęcherza moczowego także są ograniczone. W przeprowadzonej w 2014 roku metaanalizie nie znaleziono żadnego związku pomiędzy spożywaniem kawy i nowotworem pęcherza moczowego, jednakże z racji tego, że autorzy stwierdzili nieznaczne zależności w analizie ilości spożytej kawy (największa vs. zerowa/najniższa) i w analizie zależności dawka-odpowiedź, konieczne są dalsze badania w tym zakresie⁵⁹.
• W opublikowanym przez WCRF w 2015 roku sprawozdaniu dot. nowotworu pęcherza moczowego, kawa widnieje w rubryce „Ograniczona liczba dowodów – Brak wniosków”⁶⁴.
• Przegląd badań przeprowadzony przez IARC w 2016 roku nie wykazał żadnego jasnego powiązania między spożywaniem kawy i ryzykiem zachorowania na jakikolwiek typ nowotworu, w tym nowotworu pęcherza. Pozostałe czynniki zakłócające, w tym palenie, zostały określone jako czynniki, które mogły doprowadzić do mylnej interpretacji wyników wcześniejszych badań nad nowotworem pęcherza moczowego⁵.

Kawa a nowotwór nerki

Badania jednoznacznie wskazują, że nie ma związku pomiędzy spożywaniem kawy i nowotworem nerki.

• W ciągu ostatnich trzech dekad częstotliwość występowania nowotworu nerki stale rosła, nakierowując badania na możliwy związek tej choroby z dietą. Etiologia nowotworu nerki wskazuje na to, że ryzyko zachorowania jest wyższe u osób palących i otyłych, podczas gdy spożywanie owoców i warzyw zdaje się mieć działanie ochronne.
• WCRF zidentyfikował 18 badań kliniczno-kontrolnych i 5 badań kohortowych, które jasno i spójnie wskazują na brak powiązania między spożyciem kawy i ryzykiem zachorowania na nowotwór nerki⁸.
• Kilka innych przeanalizowanych badań, w tym zestawienie 13 badań prospektywnych na 530,469 kobietach, 244,483 mężczyznach i 1,478 osobach chorych na nowotwór nerki, nie wykazało żadnego powiązania między spożywaniem kawy i nowotworem nerki (ryzyko relatywne 0.99 – średnia wszystkich badań)^65,66, podobnie jak metaanaliza przeprowadzona w 2014 roku⁵⁹.
• W raporcie na temat nowotwór nerki sporządzonym w 2015 roku przez WCRF umieszczono kawę w rubryce „Ograniczona liczba dowodów – Brak wniosków”⁶⁷.

IARC w 2016 roku uznała, że dowody mogące wskazywać na związek pomiędzy spożywaniem kawy i nowotworem nerki są niewystarczające⁵.

Kawa a nowotwór prostaty

Według badań spożywanie kawy nie zwiększa ryzyka zachorowania na nowotwór prostaty.

• Metaanaliza 6 badań kohortowych i 5 badań kliniczno-kontrolnych nie wykryła żadnego wpływu spożywania kawy na ryzyko zachorowania na nowotwór prostaty⁶⁸. Czynniki takie jak ilość spożytej kawy w ciągu całego życia, wiek rozpoczęcia spożywania kawy i łączny okres czasu, w którym była spożywana, nie miały żadnego wpływu na częstotliwość występowania nowotworu prostaty.
• W metaanalizie przeprowadzonej w 2011 roku stwierdzono jednak, że ryzyko zachorowania na nowotwór prostaty było o 21% mniejsze u osób pijących kawę niż u osób, które kawy nie piją (ryzyko względne 0.79)⁹.
• W prospektywnej analizie 47,911 mężczyzn biorących udział w badaniu zatytułowanym Health Professionals Follow-Up Study (przyp. tłum. Badanie następcze pracowników zdrowia), spośród których 4,035 chorowało na nowotwór prostaty, zaobserwowano silną zależność odwrotną pomiędzy spożywaniem kawy i ryzykiem zachorowania na nowotwór prostaty. Ryzyko wystąpienia śmiertelnej lub bardzo zaawansowanej choroby nowotworowej prostaty było o 60% mniejsze u mężczyzn, którzy spożywali 6 lub więcej filiżanek kawy dziennie, niż u mężczyzn niepijących kawy. Taka zależność zdawała się być związana ze składnikami kawy innymi niż kofeina, jako że była ona podobna w przypadku kawy zawierającej kofeinę i kawy bezkofeinowej⁶⁹.
• W 2014 roku przeprowadzono metaanalizę, w której zasugerowano, że spożywanie kawy ma działanie ochronne przeciwko nowotworowi prostaty. Autorzy metaanalizy doszli do wniosku, że spożywanie kawy może być odwrotnie zależne do ryzyka wystąpienia śmiertelnego nowotworu prostaty, jednakże nie mieli oni żadnych mocnych dowodów na związek z częstotliwością jego występowania⁷⁰.
• Trzy inne metaanalizy opublikowane w 2014 roku także poparły hipotezę, że spożywanie kawy może zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór prostaty^71-73. W jednej z nich zaobserwowano znaczną zależność odwrotną dla śmiertelnego nowotworu prostaty i nowotworów prostaty o wysokim stopniu złośliwości⁷¹, a w innym zasugerowano, że spożywanie kofeiny w ilości większej niż 4 lub 5 filiżanek kawy dziennie może być powiązane ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia każdego typu nowotworu prostaty, w tym nowotworu śmiertelnego i o wysokim stopniu złośliwości⁷².
• W 2015 roku przeprowadzono metaanalizę, w której stwierdzono, że spożywanie kawy może być związane ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na nowotwór prostaty, szczególnie w populacji Europejczyków, i zaobserwowano zależność odwrotną pomiędzy spożyciem kawy i występowaniem nowotworu prostaty we wczesnym stadium rozwoju⁷⁴.
• W sprawozdaniu na temat nowotworu prostaty opublikowanym przez WCRF w 2015 roku umieszczono kawę w rubryce „Ograniczona liczba dowodów – Brak wniosków”⁷⁵.
• W przeglądzie badań z 2016 roku przeprowadzonym przez IARC stwierdzono, że badania nie wskazują, aby istniały powiązania pomiędzy spożywaniem kawy i nowotworem prostaty⁵.