Spożywanie kofeiny a zdrowie płodu

Kofeina a rozwój płodu

Badania analizujące kofeinę i hipotrofię wewnątrzmaciczną są dwuznaczne. Sześć z 17 badań wskazuje, że spożycie kofeiny nie ma wpływu na wzrost płodu, podczas gdy w siedmiu badaniach w sposób niejasny stwierdzono wzrost ryzyka wystąpienia hipotrofii wewnątrzmacicznej jako następstwo zwiększenia ilości spożywanej kofeiny, jednocześnie nie wspominając o roli czynników zakłócających. W czterech badaniach nie wzięto pod uwagę objawów ciąży, a w siedmiu innych badaniach spowolnienie wzrostu płodu nie było klinicznie istotne^1,2.

Jedno z obszerniejszych badań zawartych w przeglądzie badań naukowych było holenderskie prospektywne badanie kohortowe „generacji R” (ang. Dutch Generation R Study), w którym udział wzięło 7 345 ciężarnych kobiet. Stwierdzono niespójne powiązania pomiędzy spożywaniem kofeiny i obwodem głowy noworodka oraz szacowaną wagą urodzeniową. Spożywanie większej ilości kofeiny (ponad 540 mg dziennie) zostało powiązane z krótszą długością ciała, sugerując, że wzrost płodu może być zaburzony przez kofeinę. Konieczne jest jednak przeprowadzenie większej ilości badań, aby ocenić te powiązania w populacjach innych niż europejskie oraz przeanalizować możliwe konsekwencje pourodzeniowe dla obserwowanego ograniczenia wzrostu noworodka¹⁹. Badania obszernego prospektywnego badania kohortowego, w którym głównym źródłem kofeiny była kawa, wskazano, że to kawa, a nie kofeina, jest powiązana z niewielkim przedłużeniem długości ciąży, ale nie z nagłym przedwczesnym porodem. Spożycie kofeiny było jednak niespójnie łączone ze zmniejszeniem wagi urodzeniowej i zwiększeniem szans na zbyt małe rozmiary dziecka jak na określony etap ciąży²⁰.

W opublikowanej w 2010 roku opinii komitetu Amerykańskiego Kolegium Położników i Ginekologów (ang. American College of Obstetricians and Gynecologists) stwierdzono, że powiązanie pomiędzy kofeiną i ograniczeniem rozwoju noworodka pozostaje nieokreślone¹³.

Kofeina a wrodzone wady rozwojowe

Brent i współpracownicy² podsumowali w analizach ryzyka, że mało prawdopodobnym jest, aby regularne spożywanie kofeiny, a nawet spożywanie jej w dużych ilościach, zwiększało ryzyko powstania wad rozwojowych dziecka u kobiet, które były wystawione na działanie kofeiny.

W badaniach, z kilkoma wyjątkami, nie stwierdzono zwiększonego ryzyka wystąpienia wrodzonych wad rozwojowych u dziecka przy spożywaniu większych ilości kofeiny.

W jednym badaniu stwierdzono niewielką dodatnią zależność pomiędzy spożywaniem kawy przez matkę i rozszczepem kręgosłupa u dziecka, jednakże nie była to zależność dawka-odpowiedź i stwierdzono ujemną zależność dla herbaty. W badaniu tym nie kontrolowano jednak odpowiednio czynników zakłócających, takich jak palenie tytoniu i spożywanie alkoholu (w ankietach były tylko pytania tak/nie)²¹. W innym badaniu kliniczno-kontrolnym, z 776 osobami w grupie eksperymentalnej i 8 756 w grupie kontrolnej i analizowano ryzyko wystąpienia rozszczepu kręgosłupa w nawiązaniu do palenia tytoniu, spożywania alkoholu oraz kawy przez matkę w pierwszym trymestrze ciąży. Stwierdzono, że ilość palonych papierosów (1-9 i ≥ 10/dziennie), spożywanego alkoholu (średnio ≥4 drinków dziennie) i spożywanej kawy (<1, 1, i ≥2 filiżanek/dziennie) raczej nie miała wpływu na zwiększenie ryzyka wystąpienia rozszczepu kręgosłupa²². W tym samym badaniu zauważono, że różnorodne warianty genów, przyczyniające się np. do szybkiego i powolnego rozkładu kofeiny, mogą wpływać na to ryzyko²³.

W badaniu przeprowadzonym w 2011 roku oceniono dane pochodzące z Amerykańskiego badania zapobiegania wystąpieniu wad rozwojowych (ang. National Birth Defects Prevention Study), dotyczące związku pomiędzy spożywaniem kofeiny przez matkę (z kawy, herbaty, napojów typu cola i czekolady) oraz ryzykiem wystąpienia wybranych wad rozwojowych dziecka. W grupie eksperymentalnej było 3 346 osób, a w grupie kontrolnych 6 642 odpowiadających im osób. Nie znaleziono żadnych przekonujących dowodów na istnienie zależności pomiędzy spożywaniem kofeiny przez kobiety a występowaniem wad rozwojowych u dzieci²⁴. W innym badaniu, także oceniającym dane pochodzące z Narodowego badania zapobiegania wystąpieniu wad rozwojowych, oceniono zależności pomiędzy spożyciem kofeiny z produktów spożywczych przez matkę i wrodzonymi wadami kończyn. W badaniu tym wzięło udział 844 osób w grupie eksperymentalnej i 8 069 osób w grupie kontrolnej, a spożywanie kawy i herbaty nie zostało powiązane z żadnym typem wad kończyn²⁵.

Kofeina a śmierć płodu

W czterech badaniach, przeanalizowanych w przeglądzie badań naukowych zebranych w latach 2000-2009¹, oceniono zależność pomiędzy kofeiną i śmiercią płodu. Trzy z tych badań zostały przeprowadzone przez tę samą grupę badawczą. W dwóch z nich stwierdzono umiarkowanie dodatnią zależność, w trzecim nie znaleziono żadnej zależności. W czwartym także zauważono dodatnią zależność. W żadnym z tych badań nie wzięto pod uwagę wątpliwości związanych z zaistnieniem czynników zakłócających związanych z objawami ciąży. Podobnie jak w badaniach dotyczących poronienia, przy intepretowaniu wyników badań analizujących zależność pomiędzy kofeiną i śmiercią płodu należy wziąć pod uwagę obecność błędów w metodologii, które mogą wpływać na zaobserwowane zaobserwowane zależności związane ze spożyciem kofeiny¹.

Spożywanie kawy przez matki a białaczka występująca u dzieci

Istnieje ograniczona liczba badań analizujących tę kwestię, i choć niektóre z nich sugerują, że istnieje zależność pomiędzy spożyciem kawy w okresie ciąży i zwiększonym ryzykiem wystąpienia białaczki u dzieci, wciąż konieczne jest przeprowadzenie większej ilości badań, aby zrozumieć tę zależność. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności zaleca, aby kobiety ciężarne i karmiące piersią spożywały nie więcej niż 200 mg kofeiny dziennie z dowolnego źródła, co odpowiada 2-3 filiżankom kawy²⁶.

• Autorzy przeprowadzonej w 2015 roku analizy, obejmującej 3 648 osób w grupie eksperymentalnej i 5 705 w grupie kontrolnej, stwierdzili, że wyniki ich badań „potwierdzają szkodliwy wpływ spożywanej przez matkę kawy na ryzyko wystąpienia białaczki u dziecka, i dostarczają dowodów na podobne działanie napojów typu cola”²⁷.
• W opublikowanym w 2015 roku badaniu analizującym palenie tytoniu przez rodziców, spożywanie alkoholu przez matkę oraz spożywanie kawy i herbaty w czasie ciąży oraz ryzyko wystąpienia ostrej białaczki u dzieci stwierdzono, że ostra białaczka u dzieci nie jest powiązana ze spożywaniem kawy w czasie ciąży, ale zaobserwowano zależność pomiędzy spożywaniem kawy i wystąpieniem ostrej białaczki limfoblastycznej²⁸.