Kofeina i kawa - Co warto wiedzieć o kofeinie
Kofeina jest naturalnym związkiem występującym w wielu gatunkach roślin, w tym w kawie, herbacie i kakao1. Typowa filiżanka kawy zawiera zazwyczaj 75-80 mg kofeiny, podczas gdy poziomy w parzonej herbacie i kakao są niższe1-3. Kofeina jest głównym aktywnym związkiem w kawie, ale istnieją także inne związki, które mogą utrudniać odróżnienie efektów kofeiny per se od innych związków1.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w przeglądzie poświęconym bezpieczeństwu kofeiny stwierdził, że umiarkowane spożycie kofeiny, w wysokości około 400 mg kofeiny dziennie (co odpowiada 5 filiżankom kawy), może być częścią zdrowej, zbilansowanej diety i aktywnego trybu życia4. Kobietom w ciąży i karmiącym piersią zaleca się ograniczenie spożycie kofeiny do 200 mg dziennie4.
Badania sugerują, że umiarkowane spożywanie kofeiny jest łączone z szeregiem pożądanych zjawisk fizjologicznych, w tym sprawnością psychiczną i fizyczną5.
Kofeina jest łagodnym stymulatorem ośrodkowego układu nerwowego i związana jest ze wzrostem czujności58. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) stwierdził, że istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy 75 mg porcji kofeiny oraz większą uwagą i czujnością6. Kofeina działa jak antagonista receptora adenozynowego: ze względu na podobną strukturę do adenozyny, kofeina może wiązać się z receptorami adenozyny, działać jak impostor i blokować działanie adenozyny, prowadząc do intensyfikacji czujności5,7.
Efekt ten może powodować zaburzenia snu u niektórych pacjentów8,9, ale może również pomóc w sytuacjach wymagających zwiększonej czujności, tj. np. nocne zmiany w pracy, długodystansowa jazda, i jet lag10-15.
Należy zauważyć, że indywidualne reakcje na spożycie kofeiny mogą różnić się w zależności od zmienności genetycznej, a osoby często dopasowują spożycie kofeiny do własnego stylu życia16,17.