Wprowadzenie

Pojęcie chorób układu sercowo-naczyniowego jest zbiorowym terminem stosowanym do opisu warunków wpływających na serce i układ krążenia, obejmującym chorobę wieńcową, zawał serca i udar mózgu. Na każdy z tych warunków wpływ mogą mieć różne czynniki ryzyka, takie jak ciśnienie krwi, poziom cholesterolu, rozszerzalność naczyń krwionośnych i poziom homocysteiny.

Badania analizujące spożywanie kawy i choroby układu sercowo-naczyniowego sugerują, że umiarkowane spożywanie kawy – 3-5 filiżanek kawy dziennie – może obniżać ryzyko umieralności związane z chorobami układu sercowo-naczyniowego^1-9. Na podstawie opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w zakresie bezpieczeństwa kofeiny umiarkowane spożycie kawy może być zdefiniowane jako 3-5 filiżanek dziennie¹⁰.

W szczególności w odniesieniu do choroby niedokrwiennej serca wiele badań sugeruje działanie ochronne przy umiarkowanym spożyciu kawy (3-5 filiżanek dziennie) z zależnością przypominającą krzywą w kształcie litery U^7,11-12. Badania oceniające związek pomiędzy spożyciem kawy a ryzykiem wystąpienia udaru mózgu sugerowały, że umiarkowane spożycie kawy jest związane ze zmniejszonym ryzykiem udaru mózgu, szczególnie w przypadku kobiet^13-19.

Badania nad wpływem konsumpcji kawy na migotanie przedsionków wskazują, że nie ma związku między spożyciem kawy a ryzykiem migotania przedsionków, a umiarkowane spożycie kawy może wiązać się ze zmniejszeniem ryzyka^20-25. Związek między spożywaniem kawy a ciśnieniem krwi jest niejasny, a badania wykazują sprzeczne wyniki. Efekt wydaje się stosunkowo niewielki i zależny nie tylko od kofeiny^26-30.

W odniesieniu do poziomu cholesterolu, głównym czynnikiem określającym możliwy wpływ kawy jest sposób jej przyrządzania. W próbach z użyciem kawy filtrowanej nie stwierdzono żadnego wpływu na poziom cholesterolu w surowicy krwi, podczas gdy spożywanie niefiltrowanej kawy może zwiększyć poziom cholesterolu w surowicy^31-35. Zmiany w poziomie cholesterolu są przejściowe i zmniejszają się po zaprzestaniu spożywania kawy³¹.

Powiększanie naczyń wieńcowych jest miarą dysfunkcji śródbłonka, stosowaną do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego. Mała liczba badań wskazuje na krótkotrwały wpływ spożywanej kawy na zmniejszenie przepływu^36-38. Ponadto niektóre badania sugerują, że duże spożycie kawy zwiększa stężenie homocysteiny we krwi^39-49. Konieczne jest jednak przeprowadzenie dalszych badań, zanim będzie można wyciągnąć ostateczne wnioski w tej kwestii.

Większość badań dotyczących spożycia kawy i chorób sercowo-naczyniowych rozważała wpływ na zdrowych uczestników, jednakże dodatkowe prace uwzględniały wpływ na pacjentów z konkretnymi chorobami. Badania takie dostarczają cennych informacji na temat picia kawy w przypadkach złego stanu zdrowia i mogą pomóc wyjaśnić niektóre z różnic w wynikach badań epidemiologicznych^50-59.

Mechanizmy leżące u podstawy powiązań pomiędzy spożywaniem kawy i zmniejszonym ryzykiem wystąpienia udaru mózgu, a także możliwe powiązania z czynnikami ryzyka dla choroby wieńcowej, powinny zostać poddane dalszym badaniom⁶⁰. Wątpliwym jest, że kofeina jako jedyna substancja jest odpowiedzialna za zaobserwowane rezultaty.