Strefa eksperta

Dane ogólne

Nowotwory w Europie

Choroby nowotworowe przyczyniają się do 20% zgonów w Europie1. Jest to drugi powód zgonów i umieralności w Europie, zaraz po chorobie sercowo-naczyniowej, z ponad 3 milionami nowych zachorowań i 1.7 milionami zgonów każdego roku1.

Europę zamieszkuje tylko jedna ósma populacji całego świata, a mimo to prawie jedno na cztery zachorowania na świecie ma miejsce właśnie tutaj: około 3.2 miliona nowych pacjentów rocznie1. W 2012 roku najczęściej występującymi typami nowotworów w Europie był nowotwór piersi, prostaty, pęcherza moczowego i płuc, które łącznie stanowiły niemal 40% wszystkich zachorowań na nowotwory2.

Kawa a ryzyko wystąpienia nowotworów

Od wczesnych lat siedemdziesiątych, w reakcji na publikację badania sugerującego, że kawa przyczynia się do powstawania nowotworów, szeroko omawia się zależność pomiędzy spożywaniem kawy i nowotworami3. Debata na ten temat stała się burzliwa w 1981 roku, gdy opublikowano dwa badania sugerujące, że kawa spowodowała nowotwór trzustki.

Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem (ang. IARC): podsumowanie badań nad wpływem kawy

W 1991 IARC zaklasyfikowała kawę jako „potencjalnie kancerogenną substancję dla ludzkiego pęcherza moczowego” (Grupa 2B)4. Taki wniosek wyciągnięto na podstawie przeglądu ograniczonej ilości dostępnych wówczas dowodów. IARC zwróciła jednak uwagę, że dane „są zgodne z niewielkim dodatnim związkiem pomiędzy spożywaniem kawy i występowaniem nowotworu pęcherza moczowego, jednakże nie można wykluczać możliwości, że analiza tych danych była stronnicza lub możliwości, że w badaniu pojawiły się także czynniki zakłócające”. IARC nie przedstawiła żadnych przekonujących dowodów na istnienie związku pomiędzy spożyciem kawy i innymi typami nowotworów.

Niemniej jednak w licznych badaniach i metaanalizach, opublikowanych od czasu ostatniej analizy działania kawy przeprowadzonej przez IARC w 1991 roku, nie wykazano żadnego znaczącego związku pomiędzy spożywaniem kawy i śmiertelnością całkowitą wynikającą z zachorowań na nowotwory. Co więcej, całokształt dowodów naukowych sugeruje, że umiarkowane picie kawy w większości przypadków nie jest związane ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwory, a w przypadku niektórych typów nowotworów może nawet być łączone ze zredukowaniem takiego ryzyka.

W 2016 roku IARC zawarła powyższe badania w uaktualnionym przeglądzie dowodów naukowych związanych z kawą i nowotworami. W wyniku tego przeglądu IARC obniżyła pozycję kawy w klasyfikacji z Grupy 2B do Grupy 3, dla czynników „nieklasyfikujących się jako rakotwórcze dla ludzi”5. W przeglądzie badań przeprowadzonym przez IARC w 2016 roku nie znaleziono żadnego pewnego powiązania pomiędzy spożywaniem kawy i możliwością zachorowania na jakikolwiek nowotwór, a w niektórych przypadkach znaleziono dowody na to, że picie kawy może wręcz pomóc zmniejszyć zachorowalność na niektóre typy nowotworów. IARC podała nowotwór wątroby i nowotwór szyjki macicy jako dwa przykłady, w których picie kawy może mieć działanie ochraniające przez zachorowaniem na nowotwór.

Przeprowadzono także obszerne przeglądy danych dotyczących picia kawy i ryzyka zachorowania na różne rodzaje nowotworów6-13. Jednym z nich była metaanaliza przeprowadzona w 2011 roku na 40 prospektywnych badaniach kohortowych, w których wzięły udział 2 miliony badanych pochodzących z Europy, Ameryki Północnej i Azji. Korzystając z metody ilościowej, przeanalizowano zależność pomiędzy spożywaniem kawy oraz ryzykiem zachorowania na nowotwory u ludzi i nie znaleziono żadnych dowodów na to, że spożywanie kawy jest związane ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór9. W przypadku niektórych typów nowotworów spożywanie kawy było związane ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania. W obszernym badaniu kohortowym przeprowadzonym w Japonii także nie znaleziono żadnego związku pomiędzy spożywaniem kawy, a zwiększonym ryzykiem śmiertelności całkowitej wynikającej z zachorowań na nowotwory14.

W 2015 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (ang. EFSA) opublikował opinię naukową dot. bezpieczeństwa spożywania kofeiny, według której „spożycie do 400 mg kofeiny dziennie z jakiegokolwiek źródła (około 5.7 mg/kg masy ciała spożywane dziennie w przypadku osoby dorosłej ważącej 70 kg) nie jest zagrożeniem dla bezpieczeństwa zdrowia dorosłych w przypadku ogółu ludności. Dla tego poziomu regularnego spożycia kofeiny nie podniesiono dotychczas żadnych obaw zdrowotnych w odniesieniu do ostrej toksyczności, zmiany stanu kości, stanu zdrowia układu sercowo-naczyniowego, ryzyka zachorowania na nowotwory czy zmniejszenia płodności mężczyzn ani nie pojawiły się nowe dane dotyczące takich lub innych wyników klinicznych, które mogłyby uzasadniać zmianę wniosków”15.