Kawa a udar mózgu

Światowa Federacja Serca (ang. World Heart Federation) stwierdziła, że co roku 15 milionów osób na świecie ma udar mózgu. Blisko sześć milionów osób umiera, a pięć milionów pozostaje niepełnosprawnymi. Udar mózgu jest drugą przyczyną niepełnosprawności po demencji. Na świecie udar mózgu jest drugą przyczyną zgonów wśród osób powyżej 60 roku życia, i 5 przyczyną zgonów u osób w wieku 15 do 59 lat⁷⁰.

W wielu krajach rozwiniętych częstotliwość występowania udaru mózgu się zmniejsza, pomimo rosnącej liczby udarów wynikającej ze starzenia się populacji. W krajach rozwijających się, częstotliwość występowania udaru mózgu rośnie.

Badania wskazują, że spożywanie umiarkowanej ilości kawy może zmniejszyć ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zredukować szkodliwe skutki wystąpienia udaru.

W badaniu prospektywnym, obejmującym 26,556 Finów palących tytoń, stwierdzono, że ryzyko względne wystąpienia udaru niedokrwiennego zostało istotnie zmniejszone o 12% wraz ze spożywaniem 4-5 filiżanek kawy dziennie. Ryzyko to zostało nawet bardziej zredukowane (23%) u osób, które spożywały duże ilości kawy (powyżej sześciu filiżanek dziennie) w porównaniu do osób, które piły mniej niż 2 filiżanki dziennie.

Spożywanie kawy nie chroniło jednak przez krwotokiem śródmózgowym czy krwotokiem podpajęczynówkowym⁷¹.

Powiązanie to zostało także przeanalizowane u kobiet w badaniu prospektywnym obejmującym 34,670 kobiet. Spożycie kawy (2-5 filiżanek dziennie) zostało powiązane ze znacznym zmniejszeniem ryzyka o 22-25% w przypadku udaru mózgu, zawału mózgu czy krwotoku podpajęczynówkowego, ale nie w przypadku krwotoku śródmózgowego⁷².

W prospektywnym Badaniu Zdrowia Pielęgniarek (ang. Nurses’Health Study), w którym udział wzięło 83,076 kobiet, także stwierdzono zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru mózgu o 20% przy spożyciu 2-4 filiżanek kawy dziennie, w porównaniu do spożycia 1 filiżanki miesięcznie.

Powiązanie to było silniejsze wśród osób, które nigdy nie paliły lub paliły tytoń w przeszłości, ze zmniejszeniem ryzyka o 43% wraz ze spożyciem 4 filiżanek kawy dziennie. Innych napojów zawierających kofeinę, takich jak herbata czy zawierające kofeinę napoje bezalkoholowe, nie powiązano z udarem mózgu⁷³.

W przeprowadzonej w 2011 roku metaanalizie obejmującej 11 badań prospektywnych i 10,003 osób, u których wystąpił udar mózgu, z łączną liczbą badanych 479,689, stwierdzono, że umiarkowane spożycie kawy może być słabo, nielinearnie i odwrotnie proporcjonalnie powiązane z ryzykiem wystąpienia udaru mózgu⁷⁴.

W innym badaniu wzięło udział 10 pacjentów, u których wystąpił udar korowy. Podano im mieszankę kafeinolu w postaci iniekcyjnej (około 8 do 9 mg/kg kofeiny – odpowiednik 5-7 filiżanek kawy – i 0.3-0.4 g/kg etanolu, lub dwie dawki mocnego alkoholu) oraz fibrynolizę z tkankowym aktywatorem plazminogenu (t-PA) w ciągu 134 minut od wystąpienia pierwszych objawów klinicznych. Skuteczność takiego koktajlu była największa, gdy podano go w ciągu pierwszych 95 minut. Wśród 10 pacjentów leczonych kafeinolem, 6 zachowało sprawność ruchową i autonomię, podczas gdy w przypadku klasycznego leczenia stało się tak u 26% pacjentów z grupy 90 osób⁷⁵. Mechanizmy takiego działania, mającego wpływ na w/w zjawiska, mogą dotyczyć działania hamującego kofeiny na receptory adenozyny i receptorów głównego neurotransmitera mającego działanie hamujące, GABA, na etanol, ale konieczne jest potwierdzenie takiego stwierdzenia.