Kawa a codzienne funkcjonowanie

Espresso w domu na dzień dobry, americana na stacji benzynowej, latte z pianką w kawiarni – z kawą wiąże się wiele rytuałów, które na dobre wrosły w naszą codzienność. Pijąc ulubioną kawę, rzadko zastanawiamy się jednak, co tak naprawdę nam ona daje. Tymczasem kawa ułatwia funkcjonowanie i każdego dnia wspomaga nas na różnych polach. Jakich? – wyjaśniamy!

Kawa – naturalny stymulant

Kawa jest naturalnym, a przy tym bezpiecznym stymulantem. Zawarta w jej ziarnach kofeina działa pobudzająco na układ nerwowy, a to sprawia, że po kawie czujemy się mniej zmęczeni i bardziej skoncentrowani. Już dawno udowodniono, że jedna porcja kawy, czyli 75 do 200 mg kofeiny, zmniejsza uczucie senności, co warto wykorzystać choćby w czasie dłuższej podróży. Po wypiciu kawy kierowca ma szansę uniknąć niebezpiecznych zdarzeń na drodze, bo lepsza koncentracja to przecież także szybsze procesy decyzyjne. Pobudzające właściwości kawy przydają się również w trakcie intensywnej pracy czy nauki: kofeina stymuluje nas do działania przez około 4 godziny, czyli całkiem długo. Jest przy tym bezpieczna dla zdrowia, o ile jej nie nadużywamy. Tu warto pamiętać o zasadzie 3-5 filiżanek – dzienna porcja kawy w tej właśnie ilości jest nie tylko dopuszczalna, ale i zalecana przez specjalistów jako wsparcie dla zdrowia.

Kawa na lepszy humor

Słysząc, że kawa poprawia nastrój, łatwo pomyśleć, że chodzi tu znowu o efekt pobudzający. Tymczasem prawda jest nieco bardziej złożona. W ziarnach kawy kryją się polifenole oraz 40 aromatów, które silnie wpływają na nasze zmysły, odprężają, a nawet przywołują miłe wspomnienia¹. Picie kawy wyraźnie poprawia nastrój, zwłaszcza gdy sięgamy po nią w regularnych odstępach². Lekarze wiążą też kawę ze zmniejszonym ryzykiem depresji, co zresztą częściowo potwierdzają badania przeprowadzone w czasie pandemii wirusa SARS-CoV-2. Institute for Scientific Information on Coffee zapytał 5 tys. osób dorosłych z 5 państw o samopoczucie w czasie lockdownu oraz o sposoby radzenia sobie ze spadkiem nastroju w tym okresie. W grupie Polaków aż 47 proc. osób pijących kawę przyznało, że poprawiała im ona nastrój w trudnych czasach. Dla 1/3 kawoszy kawa okazała się być sposobem na motywację do aktywności fizycznej, a wielu po prostu doceniło przyjemność, jaką są przerwy na kawę w ciągu dnia³.

Kawa w walce z bólem

Wśród mitów na temat kawy funkcjonuje i ten mówiący, że od kawy boli głowa. Nie jest to prawdą, bo picie kawy w umiarkowanych ilościach (3 do 5 filiżanek dziennie) bólu głowy nie powoduje. Może nam się on przydarzyć, jeśli przesadzimy z ilością kawy lub gdy z powodu ograniczeń zdrowotnych nasza tolerancja na kofeinę jest niższa niż przeciętna. Wpływ kofeiny na organizm to kwestia osobnicza⁴, a kofeina zawarta w kawie ma związek z bólem głowy, lecz odwrotny, niż nam się wydaje. Gdy spojrzymy na skład leków przeciwbólowych, zauważymy, że wiele z nich zawiera kofeinę. Kofeina wzmacnia działanie środków przeciwbólowych, by szybciej uporać się m.in. z bólem głowy.

Kawa – na zdrowie!

Pozytywny wpływ kawy na naszą codzienność dotyczy także zdrowia. Przez lata niesłusznie traktowano kawę jak używkę, a tymczasem jej regularne i umiarkowane picie może nam przynieść mnóstwo korzyści. Czy kawa jest zdrowa? Specjaliści na to pytanie odpowiadają twierdząco i przypominają, że picie kawy może mieć korzystny wpływ na nasze zdrowie. Badania dowodzą znaczącej roli kawy w ograniczaniu ryzyka chorób neurodegeneracyjnych (choroby Alzheimera i Parkinsona) oraz niektórych nowotworów (np. wątroby i jelita grubego). Kawa może spowalniać rozwój kamicy żółciowej, cukrzycy typu 2 oraz chorób sercowo-naczyniowych. Stanowi niekłopotliwą, a przy tym przyjemną formę profilaktyki, do której żadnego wielbiciela „małej czarnej” nie trzeba długo namawiać. Pijąc kawę dla zdrowia pamiętamy jednak o bezpiecznej dawce kofeiny i nie stosujmy zasady „im więcej, tym lepiej”. Bardzo duże spożycie kofeiny może być ryzykowne.

 

¹ Tim Jacob, Cardiff University, ‘A tutorial on the sense of smell’, http://www.cardiff.ac.uk/biosi/staffinfo/jacob/teaching/sensory/olfact1.html
² Nehlig A. (2010) Is Caffeine a Cognitive Enhancer? J Alzheimers Dis, 20(S1):85-94.
³ Badanie dorosłych Europejczyków przeprowadzone przez firmę Censuswide na zlecenie Institute for Scientific Information on Coffee (marzec 2021 r.)
⁴ Jarosz M., Kawa w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, [w:] IŻŻ, Kawa – wschodząca gwiazda prewencji zdrowotnej?, Warszawa 2018.