Czy kawosze są zdrowi? Miłośnicy kawy w pierwszej dziesiątce najzdrowszych narodów świata

Nie znamy panaceum na choroby cywilizacyjne. Nie istnieje również uniwersalna recepta na długowieczność. Jeśli jednak zależy nam na dobrym zdrowiu, warto podpatrywać, jak dbają o nie najzdrowsze narody. Zaliczani do takich Włosi i Skandynawowie są aktywni fizycznie, a ich dietę stawia się za wzór. Co ciekawe, piją także sporo kawy.

Co sprawia, że jesteśmy zdrowi?

Na zdrowie składa się wiele czynników, na które często mamy wpływ, podejmując codzienne decyzje. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kluczowe dla zapobiegania chorobom cywilizacyjnym jest utrzymywanie prawidłowej wagi oraz regularna aktywność fizyczna, w ilości przynajmniej 150 minut tygodniowo dla osoby dorosłej¹. Dobrze jest również dbać o profilaktykę (robić badania), a także odżywiać się w sposób zbilansowany. Nasza dieta powinna zawierać pełne ziarna i warzywa, a tylko sporadycznie mięso, cukier czy sól². Praktyka pokazuje jednak, że o stanie zdrowia przesądza także miejsce urodzenia. Kraje wysoko rozwinięte mają tu ułatwione zadanie, choćby przez dostęp do dobrej opieki zdrowotnej, czystej wody czy wiedzy na temat tego, co nam pomaga, a co szkodzi. To właśnie one znalazły się na szczycie rankingu najzdrowszych państw świata w badaniu Blombergs’ Global Health Index 2020³.

Najzdrowsze narody świata – jak oni to robią?

Na szczycie wspomnianego rankingu znajdują się narody z południa Europy, a otwierają go Hiszpanie. Mieszkańcy Półwyspu Iberyjskiego mogą pochwalić się najwyższą średnią długością życia, na poziomie 83,5 lat. Ich klucz do sukcesu tkwi w ruchu i diecie. Aż 40 proc. Hiszpanów wszędzie, dokąd może, udaje się pieszo, dzięki czemu utrzymują wysoką aktywność fizyczną. Na ich zdrowie wpływa także tzw. dieta śródziemnomorska: mało przetworzona, bogata w nienasycone tłuszcze roślinne, warzywa, w tym strączki, ryby i owoce morza⁴. To jedna z najlepszych diet na świecie – potwierdzają specjaliści z WHO. Ten styl żywienia w centrum stawia dbałość o serce i pozwala lepiej chronić się przed chorobami układu krążenia oraz cukrzycą typu 2⁵. Podobnie jak Hiszpanie odżywiają się Włosi (2. miejsce w rankingu). Naukowcy od lat badają ich dietę, zwłaszcza w Kalabrii, która słynie z dużej liczby stulatków⁶.

Wartościowa dieta nie tylko na południu

Dieta śródziemnomorska, choć zalecana przez specjalistów, nie jest jedynym sposobem na utrzymanie dobrego zdrowia. W pierwszej dziesiątce najzdrowszych krajów świata znalazły się także państwa skandynawskie: Islandia (3. miejsce), Szwecja (6. miejsce) i Norwegia (9. miejsce)⁷. Siłą rzeczy ich styl żywienia trudno nazwać śródziemnomorskim, jednak ma on wiele wspólnego z tym, jak jedzą Hiszpanie i Włosi. Tłuszcze roślinne, w tym olej rzepakowy, owoce jagodowe, warzywa strączkowe, cała paleta ryb, zarówno tłustych, jak i chudych – to wszystko składa się na tzw. dietę nordycką, również ocenianą za korzystną dla serca. W połączeniu z dużą ilością ruchu na powietrzu, z której słyną zwłaszcza Islandczycy, ta dieta sprawia, że Skandynawowie wprost tryskają zdrowiem⁸. Ale zawdzięczają je nie tylko warzywom i rybom! W krajach północnych pija się także kawę: chętnie czarną, gorącą i częściej niż raz dziennie.

Najzdrowsi piją kaw

Nacje kochające kawę nieprzypadkowo znalazły się na liście najzdrowszych krajów świata. Statystyczny Islandczyk (3. miejsce w rankingu Blombergs’ Global Health Index 2020) spożywa jej 9 kg rocznie, co daje ¾ kilograma na miesiąc. Szwedzi i Norwegowie – również zaliczani do najzdrowszych, wypijają kolejno 8,16 i 9,9 kg kawy rocznie⁹. Z kolei Włosi, którzy nie potrafią żyć bez kawy, konsumują jej nieco mniej, ale nadal dużo, bo ok. 6 kg rocznie na osobę¹⁰. Liczba filiżanek espresso parzonych rokrocznie w Italii oscyluje wokół 14 miliardów sztuk!¹¹

Popularność kawy w diecie najzdrowszych mieszkańców globu tylko potwierdza to, co od dawna mówią specjaliści – warto pić kawę dla zdrowia każdego dnia, a najlepiej robić to w ilości 3 do 5 filiżanek¹². Taka ilość pozwala nie tylko utrzymać skupienie, ale może też działać prewencyjnie. Podobnie jak dieta śródziemnomorska czy nordycka, kawa może wspomagać układ sercowo-naczyniowy. Dowiedziono, że nie podnosi ciśnienia krwi¹³, może pomagać zapobiegać migotaniu przedsionków¹⁴, a pijąc ją codziennie w ilości przynajmniej 3 filiżanek, jesteśmy o 20 proc. mniej narażeni na śmierć w wyniku chorób serca¹⁵. Jaki więc wniosek płynie z obserwacji najzdrowszych narodów świata? Że warto się dobrze odżywiać, ruszać i nie zapominać o kawie. 3 do 5 filiżanek kawy dziennie to wygodna, a jednocześnie niedroga inwestycja w siebie – pamiętajmy o tym!

 

¹ WHO, Obesity and overweight, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight [dostęp 30.10.2021 r.].
² WHO, A healthy lifestyle, https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle [dostęp 30.10.2021 r.].
³ Badanie Blombergs’ Global Health Index for 2020, cyt. za: https://worldhealth.net/news/bloombergs-global-health-index-2020/ [dostęp 30.10.2021 r.].
⁴ Tamże
⁵ WHO, Fostering healthier and more sustainable diets – learning from the Mediterranean and New Nordic experience, https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/news/news/2018/5/fostering-healthier-and-more-sustainable-diets-learning-from-the-mediterranean-and-new-nordic-experience [dostęp 30.10.2021 r.].
⁶ Hall S. S., Mam 100 lat: sekrety długowieczności, https://www.national-geographic.pl/artykul/mam-100-lat-sekrety-dlugowiecznosci [dostęp 30.10.2021 r.]
⁷ Badanie Blombergs’ Global Health Index for 2020, dz. cyt.
⁸ WHO, Fostering healthier and more sustainable diets…, dz. cyt.
⁹ Dane World Atlas, https://www.worldatlas.com/articles/top-10-coffee-consuming-nations.html [dostęp 30.10.2021 r.].
¹⁰ Tamże
¹¹ Coffeeresearch.org, Market: Italy, http://www.coffeeresearch.org/market/italy.htm [dostęp 30.10.2021 r.].
¹² EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA) (2011). EFSA Journal 2011:9(4):2053 [24 pp.]
¹³ Mostofsky E. et al. (2015) Risk of Atrial Fibrilation Associated with Coffee Intake: Findings from the Danish Diet, Cancer, and Health Study. Eur J Prev Cardiol, 23(9):922-930.
Larsson S.C. et al, 2015. Coffee consumption is not associated with increased risk of atrial fibrillation: results from two prospective cohorts and a meta-analysis. BMC Medicine, 13(1):207.
Conen D. et al. (2010) Caffeine consumption and incident atrial fibrillation in women. AJCN, 92(3):509-14.
¹⁴ Leurs L.J. et al. (2010) Total fluid and specific beverage intake and mortality due to ID and stroke in the Netherlands cohort study. Br J Nutr, 104:1212-1221.
Lutsey P.L. et al. (2009) Dietary intake and the development of the metabolic syndrome. The Atherosclerosis Risk in Communities Study. Am Heart J, 157:1081-1087.
¹⁵ Ding M. et al (2014) Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circ, 129(6):643-59.
Crippa A. et al. (2014) Coffee consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: a dose-response meta-analysis. Am J Epidemiol, 180(8):763-75.