Kawa a zdrowie układu pokarmowego

Jeden z popularnych mitów mówi, że picie kawy wywołuje refluks. Kawę wiąże się także z innymi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, a nawet oskarża o wywoływanie biegunki. Żadne z tych przekonań nie ma potwierdzenia w badaniach naukowych, a dowiedziono wręcz, że przy niektórych chorobach układu pokarmowego może ona działać korzystnie*.

Jak kawa wpływa na układ pokarmowy?

Układ pokarmowy to jedna z najbardziej złożonych części naszego organizmu. Choroby, które atakują jego poszczególne odcinki, są zwykle związane z zaburzeniami trawienia lub wchłaniania składników odżywczych. Naukowcy badający wpływ kawy na organizm wykazali, że jest ona bezpieczna dla naszego przewodu pokarmowego – nie wywołuje chorób, nie zwiększa ich ryzyka, a w niektórych przypadkach może działać profilaktycznie i ochronnie.

Wpływ kawy na żołądek

Wbrew popularnym opiniom picie kawy nie powoduje niestrawności ani refluksu, czyli nawracania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Przyczyn refluksu szukać powinniśmy w diecie, ale raczej pod kątem tłustych potraw, a nie kawy. Czy kawa jest zdrowa dla żołądka? Nie potwierdzono związku kawy z zapaleniem błony śluzowej żołądka czy chorobą wrzodową (badania dowodzą, że kawa nie wywołuje tych chorób ani nie wzmaga ich objawów)¹. Choć dawniej często łączono kawę z wrzodami , obecnie naukowcy skłaniają się ku teorii mówiącej, że za wrzody odpowiada bakteria Helicobacter pylori, palenie i środki uspokajające².

Kawa a jelita

Podobne czynniki ryzyka wiążą się z chorobą wrzodową dwunastnicy – tu, tak jak przy wrzodach żołądka, kawa nie ma potwierdzonego wpływu na rozwój tej choroby. Czy kawa szkodzi na jelita? Badania potwierdzają, że picie kawy nie wywołuje chorób jelitowych (np. zespołu jelita drażliwego) ani nie zaburza równowagi wodno-elektrolitowej w jelicie cienkim. Choć wielu fanów kawy sięga po nią dla szybszego wypróżnienia, dowiedziono, że perystaltykę jelit kawa stymuluje tylko u 1 na 5 osób³. U pozostałych 4 nie ma wpływu na wypróżnienia i generalnie nie powoduje biegunek u osób zdrowych.

Kawa a kamica żółciowa

Nieprzyjemna i bolesna choroba pęcherzyka żółciowego również nie powstaje w wyniku picia kawy. Tu działanie kawy można uznać za korzystne, bo pijąc ją w umiarkowanych ilościach, możemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej⁴. Działanie to kawa zawdzięcza kofeinie, a korzystny wpływ kofeiny na organizm obejmuje także zapobieganie przekształcaniu się małych kryształków w duże kamienie żółciowe. Picie kawy może więc nas wesprzeć w zapobieganiu rozwojowi kamicy żółciowej, ale raczej we wczesnym stadium choroby.

Wpływ kawy na wątrobę

Picie kawy w umiarkowanych ilościach (3 do 5 filiżanek dziennie) może nam także pomóc w utrzymaniu wątroby w dobrym stanie. Kawa może przyczyniać się do niższego ryzyka zachorowania na nowotwór, zwłóknienie i marskość wątroby⁵, ale też spowalniać rozwój wirusowego zapalenia wątroby typu C. Jaka kawa przy chorobach wątroby? Osobom cierpiącym na choroby wątroby zaleca się picie kawy filtrowanej, z racji na jej wpływ na stabilizację zawartego w surowicy enzymu wątrobowego ALT⁶.

Nowotwory układu pokarmowego

W raporcie z 2016 roku Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) stwierdziła, że nie ma wystarczających badań, aby powiązać picie kawy z nowotworami jamy ustnej, gardła, krtani, żołądka, przełyku lub jelita grubego. Kawa nie zwiększa też ryzyka wystąpienia nowotworu trzustki, a w przypadku raka wątroby może nawet je obniżać⁷. Badania potwierdzają, że pijąc o 2 filiżanki kawy więcej każdego dnia, zmniejszamy prawdopodobieństwo zachorowania na raka wątroby o 43 proc.⁸, a im więcej kawy pijemy (oczywiście w ramach bezpiecznej dziennej dawki), tym to ryzyko jest mniejsze.

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem nie znalazła związku pomiędzy piciem kawy a zapadalnością na nowotwory, zarówno układu pokarmowego, jak i innych organów. Choć samo picie kawy nie uchroni nas przed chorobami, warto sięgać po jej umiarkowane ilości w ramach codziennej profilaktyki.

*Przegląd aktualnych badań na temat powiązań kawy z czynnościami układu pokarmowego prezentujemy w zakładce STREFA EKSPERTA:

Czynności przewodu pokarmowego

Czynności wątroby

Kamica żółciowa

¹ Boekema P.J. et al. (2001) Functional bowel symptoms in a general Dutch population and associations with common stimulants. Neth J Med, 59(1):23-30. Boekema P.J. et al. (1999) Effect of coffee on gastroesophageal reflux in patients with reflux disease and healthy controls. Eur J Gastroenterol Hepatol, 11:1271-1276.
² Rosenstock S. et al. (2003) Risk factors for peptic ulcer disease: a population based prospective cohort study comprising 2,416 Danish adults. Gut, 52:186-193.
³ Brown S.R. et al. (1990) Effect of coffee on distal colon function. Gut, 31:450-453.
⁴ Leitzmann M.F. et al. (1999) A prospective study of coffee consumption and risk of symptomatic gallstone disease in men. JAMA, 281:2106-2112. Leitzmann M.F. et al. (2002) Coffee intake is associated with lower risk of symptomatic gallstone disease in women. Gastroenterol, 123:1823-1830.
⁵ Saab S. et al. (2014) Impact of coffee on liver disease a systematic review. Liver Int 34(4):495-504.
⁶ Sasaki Y. et al. (2014) Effect of caffeine containing beverage consumption on serum alanine aminotransferase levels in patients with chronic hepatitis C virus infection: a hospital based cohort study. PLoS One, 8(12):e83382.
⁷ Sasaki Y. et al. (2014) Effect of caffeine containing beverage consumption on serum alanine aminotransferase levels in patients with chronic hepatitis C virus infection: a hospital based cohort study. PLoS One, 8(12):e83382.
⁸ Larsson S.C. et al. (2007) Coffee consumption and liver cancer: a meta-analysis. Gastroenterology, 132:1740- 1745.
12. Bravi F. et al. (2013) Coffee reduces risk for hepatocellular carcinoma: An updated meta-analysis. Clin Gastro and Hepatol, 11:1413-1421.