Kawa a choroby serca

Na choroby sercowo-naczyniowe zapadają każdego roku miliony osób. Lekarze biją na alarm i zachęcają do lepszej profilaktyki: regularnych badań, aktywności, a także zmiany nawyków żywieniowych. Chcąc zadbać o serce, wielu z nas rezygnuje też z picia kawy. Tymczasem badania dowodzą, że jej umiarkowane ilości nie stanowią ryzyka, a nawet mogą korzystnie wpłynąć na układ sercowo-naczyniowy*. Poznajmy fakty o kawie.

Przyczyny chorób serca

Choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu, migotanie przedsionków – na występowanie tych groźnych przypadłości wpływają różne czynniki. Nie sprzyja im nadciśnienie, cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu, a także palenie, alkohol pity w dużych ilościach i brak aktywności fizycznej. Czy picie kawy jest zdrowe? Choć niektórzy próbują do czynników ryzyka dodać także kawę, teoria ta nie ma poparcia w badaniach. Najwięcej zgonów z powodu chorób serca notuje się wśród palaczy (ok. 1/3), osób mało aktywnych (17 proc.), a także tych z nadwagą (14 proc.)¹.

Czy kawa jest zdrowa dla serca?

Badania dowodzą, że kawa pita w ilościach umiarkowanych (3-5 filiżanek dziennie) nie przyczynia się do zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym powszechnej choroby wieńcowej. Picie kawy wykazuje wręcz właściwości ochronne w profilaktyce tych chorób – kawa wspomaga układ sercowo-naczyniowy, a najbardziej korzystne właściwości wykazuje wobec choroby niedokrwiennej serca. W badaniach z 2014 roku dowiedziono, że 3 filiżanki kawy dziennie mogą zmniejszyć ryzyko umieralności z powodu chorób serca nawet o 1/5².

Kawa a udar mózgu i arytmia

Dopuszczalna, bezpieczna dla organizmu ilość kawy (3 do 5 filiżanek dziennie wg EFSA) nie wykazuje wpływu na zwiększone ryzyko udaru mózgu. Do udarów dochodzi najczęściej u osób palących. Kawa z kolei może tu zadziałać ochronnie, choć nauka nie zgromadziła jeszcze wystarczających dowodów na poparcie tej tezy. Na pewno jednak kawa może nas wesprzeć w zapobieganiu migotaniu przedsionków³, które zwiększa prawdopodobieństwo udaru. Zaburzenia rytmu serca występują niezależnie od regularnego picia kawy, także u osób, które nie piją jej wcale.

Kawa a nadciśnienie

Pobudzające właściwości kofeiny sprawiają, że o kawie mówi się często w kontekście nadciśnienia. Czy kawa podnosi ciśnienie krwi? Warto wiedzieć, że pomimo czasowego pobudzenia, jakie daje picie kawy, sama w sobie kawa nie prowadzi do nadciśnienia.

Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) podkreśla, że „dostępne dowody z badań, głównie o charakterze obserwacyjnym, nie wskazują na wyższe ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego lub wyższe wartości ciśnienia u osób regularnie pijących kawę”⁴. Są też mocne dowody na to, że kawa zapobiega nadciśnieniu, zwłaszcza u kobiet spożywających ok. 4 filiżanek dziennie⁵.

Kawa a cholesterol

Jako że cholesterol to jedna z głównych przyczyn chorób serca, warto znać jego związek z piciem kawy. Czy kawa podnosi cholesterol? Zawarte w ziarnach kawy substancje (diterpeny) mogą czasowo podwyższyć poziom cholesterolu we krwi, zarówno całkowitego, jak i LDL w surowicy⁶. Jest to działanie przejściowe, które po odstawieniu kawy ustępuje, a zależy od sposobu jej parzenia. Kawa filtrowana będzie pod tym względem całkowicie neutralna, bo wszystkie niepożądane substancje zatrzymają się w filtrze. Podobnie kawa rozpuszczalna – w niej zawartość diterpenów jest bardzo niska. Gdy jednak najbardziej lubimy kawę po turecku lub gotowaną na sposób skandynawski, powinniśmy uważać, by nie przesadzać z jej ilością.

Wpływ kawy na organizm jest szeroki. Nie trzeba kawy unikać, nawet będąc w grupie ryzyka zawału czy udaru. Jeśli zależy nam na dobrym zdrowiu, pamiętajmy jedynie, by kawę pić w bezpiecznych ilościach, a jej spożycie skonsultować z lekarzem. Ilość kofeiny, którą przyjmujemy dziennie, nie powinna przekroczyć 400 mg. Filiżanka kawy (125 ml) zawiera średnio 75-80 mg kofeiny, herbaty 32 mg w 150 ml, a czekoladowy batonik o wadze 30 g to 20 mg tej substancji.

*Przegląd aktualnych badań na temat wpływu kawy na układ sercowo-naczyniowy prezentujemy w zakładce STREFA EKSPERTA.

¹ van Dam R. (2008) Combined impact of lifestyle factors on mortality: prospective cohort study in US women. BMJ, 337:a1440.
² Ding M. et al (2014) Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circ, 129(6):643-59. Crippa A. et al. (2014) Coffee consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: a dose-response meta-analysis. Am J Epidemiol, 180(8):763-75.
³ Leurs L.J. et al. (2010) Total fluid and specific beverage intake and mortality due to ID and stroke in the Netherlands cohort study. Br J Nutr, 104:1212-1221. Lutsey P.L. et al. (2009) Dietary intake and the development of the metabolic syndrome. The Atherosclerosis Risk in Communities Study. Am Heart J, 157:1081-1087.
⁴ Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2019 rok Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, https://nadcisnienietetnicze.pl/sites/scm/files/2021-02/64385-182698-1-SM.pdf
⁵ Geleijnse J.M. (2008) Habitual coffee consumption and blood pressure: An epidemiological perspective. Vasc Health Risk Man, 4(5):963-970.
⁶ Urgert R. and Katan M.B. (1996) The cholesterol-raising factor from coffee beans. J R Med, 89(11):618-623.