Kawa a cholesterol

Obecny w ścianach komórek, niezbędny dla naszych nerwów – choć tak potrzebny do życia, bywa też zagrożeniem¹. Cholesterol w nadmiernych ilościach sprzyja rozwojowi chorób serca, a te od lat przodują wśród przyczyn zgonów w Polsce². Chcąc poziom cholesterolu utrzymać w ryzach, warto zacząć od zmiany diety na lżejszą. Czy w takiej diecie jest miejsce dla kawy?

Czy kawa jest zdrowa dla serca?

Dla miłośników tłustych potraw wysoki poziom cholesterolu we krwi oznacza wiele wyrzeczeń. W diecie antycholesterolowej nie znajdziemy tłuszczów zwierzęcych, podobnie jak większych ilości alkoholu czy słodyczy (cukrzyca i otyłość to kolejne czynniki ryzyka chorób serca)³. Na fali kulinarnych ograniczeń niektórzy rezygnują też z kawy, traktując ją jako szkodliwą używkę. Okazuje się, że niesłusznie. Badania coraz częściej mówią o możliwym korzystnym wpływie kawy na serce i wiążą jej spożycie z niższym ryzykiem umieralności na choroby układu krążenia^4,5. Teoria o szkodliwości kawy nie ma poparcia w dowodach naukowych, skąd więc głosy, że kawa podnosi cholesterol?

Czy kawa podwyższa cholesterol?

Tak lubiana przez nas kawa to napój o licznych cennych właściwościach. Zawarte w niej aromaty poprawiają nastrój, a kofeina pobudza, daje energię do działania, a nawet wspiera profilaktykę wielu groźnych chorób. Niestety w ziarnach kawy znajdziemy też substancje o nieco gorszej reputacji. Są to tzw. diterpeny: kafestol i kahweol, związki tłuszczowe naturalnie obecne w olejku kawowym⁶. Diterpeny mogą mieć pozytywny wpływ na nasze zdrowie, choćby przez to, że aktywują enzymy wątrobowe, które usprawniają wydalanie związków rakotwórczych. Z drugiej jednak strony nie są sprzymierzeńcami sercowców: zwiększają poziom homocysteiny, cholesterolu i trójglicerydów we krwi^7,8.

Kawa a cholesterol: pić czy nie pić?

Fakt, że obecne w kawie diterpeny mogą przyczyniać się do wyższego stężenia cholesterolu, nie jest dobrą wiadomością dla jej wielbicieli. Wiadomość ta nie oznacza jednak, że muszą oni od razu rezygnować z codziennej filiżanki małej czarnej na dzień dobry. Szkodliwy wpływ diterpenów na organizm ujawnia się tylko przy dużych ilościach kawy, czyli np. gdy w sposób długotrwały, regularny kawy nadużywamy. Jak można tego uniknąć?. By pomóc nam utrzymać dopuszczalną dzienną ilość kawy, specjaliści ds. żywienia przeliczyli ją na filiżanki. I tak 3 do 5 filiżanek kawy dziennie to dawka bezpieczna, a jednocześnie także zalecana dla naszego zdrowia (w tym serca). Umiarkowane spożycie kawy nie wpływa na poziom cholesterolu, nawet jeśli preferujemy tę bardzo mocną, typu espresso⁹.

Wpływ kawy na organizm: kwestia parzenia

Mówiąc o kawie w kontekście cholesterolu, warto wspomnieć też o jej parzeniu. Kawę przygotować można na wiele sposobów i każdy znajdzie wśród nich swój ulubiony wariant. Pamiętajmy jednak, że to, jak parzymy kawę, ma wpływ na ilość diterpenów, jaką potem przyjmujemy. Jeśli wyniki badań krwi mamy idealne, możemy sobie pozwolić na więcej, ale gdy lipidogram wskazuje na przekroczone normy cholesterolu, postawmy na kawę filtrowaną lub rozpuszczalną. Filtrowanie kawy sprawia, że diterpeny w większości zatrzymują się na papierowym filtrze i przestają nam zagrażać, zaś kawa instant jest ich niemal całkowicie pozbawiona^10,11. Dużo więcej niekorzystnych substancji trafia do kawy z kafetierki, parzonej po turecku albo gotowanej po skandynawsku. Zatem mając problem z podwyższonym cholesterolem, nie rezygnujmy z kawy. Powiedzmy jej TAK, lecz na naszych warunkach: 3-5 filiżanek dziennie, najlepiej w wersji filtrowanej.

 

¹ Wnęk D., Cholesterol, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol  [dostęp 27.05.2021 r.].
² Torchała K., GUS: choroby układu krążenia i nowotwory najczęstszą przyczyną zgonu w 2020 roku, https://pulsmedycyny.pl/gus-choroby-ukladu-krazenia-i-nowotwory-najczestsza-przyczyna-zgonow-w-i-polroczu-2020-r-1109102 [dostęp 27.05.2021 r.].
³ van Dam R. (2008) Combined impact of lifestyle factors on mortality: prospective cohort study in US women. BMJ, 337:a1440.
⁴ Townsend N. et al. (2016) Cardiovascular disease in Europe: epidemiological update 2016. Eur Heart J, published online ahead of print.
⁵ European Heart Network, ‘European Cardiovascular Disease Statistics 2012’. Available at: http://www.ehnheart.org/cvd-statistics.html
⁶ Urgert R. & Katan M.B. (1996) The cholesterol-raising factor from coffee beans. J R Med, 89(11): 618-623.
⁷ Wierzejska R., Jakie kawy pijemy? [w:] IŻŻ, Kawa. Wschodząca gwiazda prewencji zdrowotnej, Warszawa 2018 r.
⁸ Urgert R. and Katan M.B., op.cit.
⁹ Jee S.H. et al. (2001) Coffee consumption and serum lipids: a meta-analysis of randomized controlled clinical trials. Am J Epidemiol, 153:353-362.
¹⁰ Rebello S.A. and van Dam R.M. (2013) Coffee Consumption and Cardiovascular Health: Getting to the Heart of the Matter. Curr Cardiol Reps, 15:403.
¹¹ Jee S.H. et al., op. cit.