Czy kawa szkodzi wątrobie?
Na choroby wątroby cierpią miliony osób na całym świecie. Dla każdej z nich leczenie oznacza m.in. restrykcyjną dietę – ograniczającą tłuszcz i pozbawioną alkoholu, który szczególnie wątrobie nie służy. Wielu chorych zastanawia się też nad wyeliminowaniem z jadłospisu kawy, stawiając ją na równi z używkami. Niesłusznie! Już dawno dowiedziono, że kawa może na wątrobę wpływać korzystnie. Jak kawa działa na wątrobę i dlaczego nie powinniśmy jej unikać?
Picie kawy a wątroba
O wątrobę warto dbać, bo pełni ona w organizmie ważne funkcje. Jak działa wątroba? To właśnie w niej zachodzi przemiana lipidów, białek i węglowodanów, a także procesy wspierające odporność i odtruwające1. Specjaliści porównują czasem działanie wątroby do przetwórni i oczyszczalni ścieków, ponieważ wątroba neutralizuje i usuwa toksyny2. Właśnie dlatego osoby cierpiące na choroby wątroby dostają od lekarzy nakaz ograniczenia alkoholu, który wątroba traktuje jako toksynę. W przeciwieństwie do alkoholu, kawa jest dla wątroby bezpieczna – pita w umiarkowanych ilościach (3 do 5 filiżanek dziennie) nie tylko nie obciąża wątroby, ale może pomagać utrzymać ją w dobrym stanie.
Kawa w profilaktyce raka wątroby
Umiarkowane ilości kawy mogą działać na wątrobę ochronnie, a nawet profilaktycznie. Choć brzmi to nieprawdopodobnie, codzienny kawowy rytuał może pomóc nam lepiej chronić się przed rakiem wątroby!3 Prawdopodobieństwo antynowotworowego działania kawy potwierdzają naukowcy z Międzynarodowej Agencji do Badań nad Rakiem (IARC)4. Badania dowodzą, że osoby pijące kawę zapadają na raka wątroby o 40 proc. rzadziej niż kawowi abstynenci5, a dla wzmocnienia ochrony przed nowotworem wystarczą zaledwie 2 filiżanki kawy dziennie6. To dobra wiadomość także dla osób z grupy ryzyka – u chorych na WZW typu C nowotwór wątroby rozwija się o połowę rzadziej, jeśli piją kawę7.
Przed czym jeszcze chroni nas kawa?
Codzienne picie kawy dla zdrowia to jedna z przyjemniejszych form profilaktyki. Warto posłuchać specjalistów i sięgać po kawę każdego dnia, bo jej ochronne właściwości mogą być całkiem rozległe. Analizy prowadzone od lat 90. pokazują, że kawy nie muszą unikać chorzy na przewlekłą chorobę wątroby, zwłóknienie, marskość czy niealkoholowe stłuszczenie wątroby8. To ważne, zwłaszcza, że choroby te występują powszechnie i w samej UE na przewlekłe zapalenie wątroby cierpi aż 30 milionów osób9. Pijąc kawę, możemy spowolnić rozwój niektórych chorób: np. WZW typu C, na które szczególnie korzystnie wpływa kawa filtrowana10. Jeśli natomiast mamy zdiagnozowaną marskość wątroby, pamiętajmy o 4-5 filiżankach kawy dziennie, bo taka ilość może zmniejszyć ryzyko dalszego postępu dolegliwości aż o 71 proc.11
Dlaczego kawa jest dobra dla wątroby?
Mechanizmy, którym kawa zawdzięcza swoje ochronne działanie wobec wątroby, nie są jeszcze do końca znane. Początkowo naukowcy wiązali korzystny wpływ kawy z zawartą w niej kofeiną, a właściwie paraksantyną – metabolitem kofeiny, który spowalnia rozwój chorób wątroby, w tym także raka12. Okazało się jednak, że w kawie musi być coś jeszcze, bo nawet ta bezkofeinowa może obniżać zachorowalność na marskość wątroby13. Kolejne analizy skupiają się więc wokół obecnych w kawie polifenoli, kafestolu i kahweolu14. Specjaliści wzięli też pod lupę kwas kawowy i jego właściwości antywirusowe15. To, co wiemy na pewno, to fakt, że kawa, zwłaszcza ta filtrowana, wpływa na stabilizację stężenia enzymu wątrobowego ALT, czyli aminotransferazy alaninowej16. Gdy pijemy kawę, ilość enzymów świadczących o uszkodzeniu komórek wątrobowych w naszej surowicy spada i maleje tym bardziej, im więcej kawy spożywamy17.
Pij kawę i wspieraj wątrobę!
Choć ilość kawy ma związek z jej ochronnym działaniem, nie oznacza to, że możemy ją pić litrami. Ile kawy można wypić dziennie? Najlepsza dla zdrowia i dobrego samopoczucia jest ilość umiarkowana, czyli 3 do 5 filiżanek. Dawkę tę obliczono dla zdrowej, dorosłej osoby, przy czym dla kobiet w ciąży jest ona o połowę niższa. 3 do 5 filiżanek to także dzienna bezpieczna (i korzystna) ilość kawy dla naszej wątroby. Jeśli jednak mamy już zdiagnozowane choroby tego organu, skonsultujmy picie kawy z lekarzem, z uwagi na jej możliwe interakcje z przyjmowanymi lekami. Przy chorobach wątroby sięgajmy po kawę filtrowaną i po prostu czarną. Mleko lub śmietanka to dodatkowy tłuszcz, którego chorzy na wątrobę powinni raczej unikać. Zatem nie bójmy się kawy, lecz pijmy ją rozważnie i w zalecanych ilościach – tylko wtedy wykorzystamy w pełni jej właściwości.
1 Juszczyk J., Wątroba – budowa i funkcje, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50948,watroba-budowa-i-funkcje [dostęp 28.04.2021 r.].
2 Świątkowska K., Czy kawa szkodzi wątrobie?, https://katarzynaswiatkowska.pl/czy-kawa-szkodzi-watrobie-nie-raczej-ja-chroni/ [dostęp 28.04.2021 r.].
3 Leung W.W. et al. (2011) Moderate coffee consumption reduces the risk of hepatocellular carcinoma in hepatitis B chronic carriers: a case-control study. J Epidemiol & Comm Health, 65:556-558.
4 Loomis D. et al. (2016) Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology, 17(7):877-878.
5 Bravi F. et al. (2013) Coffee reduces risk for hepatocellular carcinoma: An updated meta-analysis. Clin Gastro and Hepatol, 11:1413-1421.
6 Larsson S.C. et al. (2007) Coffee consumption and liver cancer: a meta-analysis. Gastroenterology, 132:1740-1745.
7 Leung W.W. op.cit.
8 Saab S. et al. (2014) Impact of coffee on liver disease a systematic review. Liver Int 34(4):495-504.
9 European Association for the Study of the Liver (2013) ‘The burden of Liver Disease in Europe: A Review of Available Epidemiological Data’ Available at: http://www.easl.eu/medias/EASLimg/Discover/EU/54ae845caec619f_file.pdf
10 Freedman N.D. et al. (2009) Coffee intake is associated with lower rates of liver disease progression in chronic Hepatits-C. Hepatol, 50:1360.
11 Setiawan V.W. et al. (2015) Association of Coffee Intake with Reduced Incidence of Liver Cancer and Death from Chronic Liver Disease in the US Multiethnic Cohort. Gastroenterol, 148(1):118-125.
12 Gressner O.A. (2009) About coffee, cappuccino and connective tissue growth factor – or how to protect your liver!? Enviro Toxicol & Pharmacol, 28(1):1-10.
13 Jarosz A., Kawa w praktyce lekarza, [w:] Kawa. wschodząca gwiazda prewencji zdrowotnej?, IŻŻ 2018.
14 Muriel P. et al. (2010) Coffee and liver disease. Fitoterapia, 81:297-305.
15 Wang G.W. et al. (2009) Anti-hepatitis B virus activity of chlorogenic acid, quinic acid and caffeic acid in vivo and in vitro. Antiviral Res, 83(2):186-90.
16 Sasaki Y. et al. (2014) Effect of caffeine containing beverage consumption on serum alanine aminotransferase levels in patients with chronic hepatitis C virus infection: a hospital based cohort study. PLoS One, 8(12):e83382.
17 Świątkowska K., op. cit.